Praten over de (v)echtscheiding in KinderTaal

Jarenlang werkte ik met kinderen van gescheiden ouders en keer op keer frustreerde het me dat ouders maar bleven vechten, over het hoofd van hun kind. Stapelgek kon ik er van worden. Hoe zagen ze niet hoe schadelijk het voor hun kind was? Het leek zo overduidelijk: hun kind zat letterlijk en figuurlijk niet goed in zijn vel. Hoe konden ze dat niet zien?

als ouders de boodschap van het kind niet 'horen'

Ik werkte harder en harder, probeerde ouders te overtuigen, haalde al mijn kennis, theorie en methodieken uit de kast. Maar hoe hard ik ook werkte, hoe hard ik ook probeerde ouders te overtuigen en hen vanuit mijn perspectief naar de ontwikkeling van hun kind te laten kijken, het lukte niet. Ze zagen het niet. En ik... werd er doodmoe van.

Dat moet anders, dacht ik. Hoe kan ik ouders nu laten inzien wat er toe doet? Mij was ondertussen wel duidelijk geworden dat algemene ‘bla bla’ over de emotionele ontwikkeling van een kind, lessen over loyaliteitsconflict en in rouwverwerkingsprocessen wel het laatste waar ouders op zitten te wachten. Het kwam gewoonweg niet aan.

Ook kinderen zag ik ‘hard werken’ om hun ouders te laten weten dat het anders moest. Hoe? Soms in woorden, maar vaak ook indirect. Door letterlijk en figuurlijk niet lekker in hun vel te zitten. Problemen in gedrag, met emoties, zindelijkheid, slapen, eten of momenten van overgang van de ene naar de andere ouder te laten zien.

Als ouders die boodschap niet begrijpen, die taal niet verstaan, is het tijd om kinderen een extra taal te geven. Want bij het kind zit vaak de sleutel tot verandering. De liefde voor hun kind is en blijft wat ouders met elkaar verbindt. Dat is de grootste motivatie voor ouders om aan zichzelf te werken; als het met hun kind goed gaat, gaat het met ouders goed en andersom. Als het met ouders goed gaat, gaat het met hun kind goed. ‘Ik moet kinderen een stem

beelden spreken voor zich

Maar hoe zorg je dan dat kinderen, van alle leeftijden en met alle soorten eigenschappen, hun gevoelens en behoeften kunnen uiten én dat ouders hen ‘verstaan’ en horen? Denk aan kinderen die makkelijk verbaal communiceren versus kinderen die moeite hebben met het onder woorden brengen van hun behoeften, of kinderen met een zachte stem versus een krachtige stem. Het antwoord is simpel: beelden.

Waarom Beelden?

Beelden spreken voor zich en doen het werk voor het kind (én voor jou!). Verbaal kan het nog een uitdaging zijn om onder woorden te brengen wat je niet fijn vindt, wat je voelt en wat je wil. Dat kan verschillende oorzaken hebben. Op twee belangrijke factoren zal ik wat dieper ingaan; emotionele ontwikkeling en assertviteit.

Uitdagingen in de Verbale Communicatie voor Kinderen

Verbale communicatie met ouders kan voor kinderen om verschillende redenen lastig zijn.

Assertiviteit en Voor jezelf Opkomen

Veel kinderen hebben moeite met voor zichzelf opkomen en assertiviteit, wat ervoor zorgt dat ze hun emoties en behoeften moeilijk onder woorden kunnen brengen. Dit proces vergt bepaalde stappen in de emotionele ontwikkeling van een kind.

Waarom assertiviteit voor veel kinderen lastig is

Assertiviteit is voor veel kinderen lastig vanwege een combinatie van ontwikkelingsfactoren, sociale invloeden en persoonlijke eigenschappen. Hier zijn enkele belangrijke redenen waarom assertiviteit moeilijk kan zijn voor kinderen:

Ontwikkelingsfactoren

1. Emotionele ontwikkeling: Kinderen zijn vaak nog bezig met het leren herkennen, begrijpen en uiten van hun eigen emoties. Zonder een goed begrip van hun eigen gevoelens, is het moeilijk voor hen om deze op een assertieve manier te communiceren.
2. Cognitief vermogen: Het vermogen om complexe gedachten en gevoelens onder woorden te brengen en om standpunten logisch en duidelijk te verwoorden, ontwikkelt zich pas geleidelijk. Jonge kinderen missen vaak de cognitieve vaardigheden om dit effectief te doen.

Sociale invloeden

1. Ouder-Kind dynamiek: Kinderen leren vaak van hun omgeving dat volwassen autoriteiten, zoals ouders en leerkrachten, belangrijker zijn dan hun eigen mening. Dit kan leiden tot onderdanigheid en het idee dat hun eigen stem minder waardevol is.
2. Loyaliteitsconflicten: In situaties zoals een vechtscheiding kunnen kinderen zich loyaal voelen naar beide ouders en daardoor bang zijn om partij te kiezen of een van hen te kwetsen door hun eigen gevoelens te uiten. Dit kan hen remmen in het assertief communiceren van hun behoeften en gevoelens.

Persoonlijke eigenschappen

1. Zelfvertrouwen: Kinderen met een laag zelfvertrouwen hebben vaak moeite om voor zichzelf op te komen. Ze twijfelen aan de waarde van hun eigen mening en durven daardoor minder vaak hun gevoelens te uiten.
2. Verlegenheid en Angst: Sommige kinderen zijn van nature verlegen of angstig in sociale situaties. Deze kinderen kunnen bang zijn voor negatieve reacties of afwijzing als ze hun mening geven of voor zichzelf opkomen.

Emoties onder Woorden Brengen

Het leren verwoorden van emoties is een complex proces dat verschillende stappen doorloopt. Hier zijn een aantal van de stappen die een kind doorloopt bij het leren herkennen, begrijpen en uiten van emoties:

1. Emotieherkenning
   • Opmerken van emoties: De eerste stap is dat kinderen leren opmerken dat ze een emotie voelen. Dit kan beginnen met basale gevoelens zoals blij, boos, verdrietig of bang.
   • Herkennen van lichaamssignalen: Kinderen beginnen te begrijpen dat bepaalde lichamelijke reacties (zoals een snelle hartslag, tranen of een glimlach) verbonden zijn met specifieke emoties.
2. Emotie identificatie
   • Benoemen van emoties: Kinderen leren de namen van verschillende emoties. Dit begint vaak met de basisemoties (blij, boos, bang, verdrietig) en breidt zich later uit naar complexere emoties zoals frustratie, trots of schaamte.
3. Emotie begrip
   • Oorzaken en gevolgen begrijpen: Kinderen beginnen te begrijpen wat bepaalde emoties veroorzaakt en wat de gevolgen kunnen zijn van het ervaren en uiten van deze emoties.
4. Emotie expressie
   • Woorden geven aan gevoelens: Kinderen leren hoe ze hun emoties onder woorden kunnen brengen. Dit kan in eerste instantie simpel zijn ("Ik ben boos"), maar wordt na verloop van tijd complexer ("Ik ben gefrustreerd omdat ik mijn speelgoed niet kan vinden").
   • Non-Verbale expressie: Naast woorden leren kinderen ook hoe ze emoties kunnen uiten door middel van gezichtsuitdrukkingen, lichaamstaal en toon van hun stem.
5. Emotie communicatie
   • Delen van emoties: Kinderen leren hun emoties te delen met anderen op een manier die voor zowel henzelf als de ander begrijpelijk is.
6. Complexere emotionele concepten
   • Meerdere emoties tegelijk: Kinderen leren dat ze meer dan één emotie tegelijk kunnen voelen en hoe ze dit kunnen verwoorden (bijvoorbeeld "Ik ben blij dat het vakantie is, maar ook verdrietig omdat ik mijn vriendjes ga missen").
   • Reflectie op emoties: Ze ontwikkelen het vermogen om terug te kijken op hun emoties en begrijpen hoe ze in bepaalde situaties hebben gevoeld en waarom.

Samenvatting

Zoals je leest is het leren verwoorden van emoties een geleidelijk proces en is het dus nog niet voor alle kinderen mogelijk om emoties verbaal onder woorden te brengen. Het is dus ontzettend waardevol, essentieel zelfs, dat we hen een taal erbij geven. Vooral in een situatie bij/voor/na scheiding waarbij emoties overweldigend kunnen zijn.

sloompje slak Praat platen

Hét visuele communicatiemiddel ter ondersteuning van gesprekken bij scheiding

Conclusie

Als professionals die werken met kinderen van vechtscheidende ouders, hebben we de verantwoordelijkheid om de communicatie tussen kinderen en ouders te faciliteren en te verbeteren. Beelden zijn hierbij een krachtig hulpmiddel. Ze maken complexe emoties toegankelijk en bespreekbaar, geven kinderen een stem en helpen ouders om hun kinderen beter te begrijpen. Door het gebruik van visuele hulpmiddelen zoals de Sloompje Slak Praat Platen, kunnen we de brug slaan tussen ouders en kinderen, waardoor beide partijen beter in hun vel zitten.

Ik hoop dat ik je heb mogen inspireren en vertrouwen heb gegeven dat je kinderen met gescheiden ouders bij Vechtscheiding écht een stem kunt geven! Opdat gesprekken makkelijker en speelser worden.

behoefte aan verdieping of specialisatie?

Scheiding als een kans om te groeien, te leren en te ontwikkelen. Dat gun ik alle ouders, maar ook jou! Groei in je rol als professional. Werken in dergelijk complexe systemen vraagt een specialistische aanpak. Maar...'It doesn't have to drive you crazy'. Sta je net voor dat punt? Dan snelt Sloompje je te hulp. Nou ja, het is en blijft een slak. Via onderstaande knop kom je in slakken-tempo bij onze trainingen.